Cá lia thia.

 

 

 

Đã lâu tôi cũng có một hai lần viết những con cá lia thia, một trong những trò chơi của tôi thuở nhỏ, thời nhỏ tôi quả là một tên nhóc "giang hồ", ham chơi (bây giờ cũng y thế, hehe!), những trò chơi của thời cách nay nửa thế kỷ, đá dế, đá cá, bắn bi, chọi đáo, đánh khăng, chơi quay, chơi ô ăn quan, nhảy lò cò, tạt lon..., mà một trong những trò chơi đó bọn con nít chúng tôi rất khoái đó là trò đá cá lia thia...

Không như trẻ con bây giờ với những trò chơi tối tân, xe cộ điện tử, máy chơi game... Đám con nít ranh con trai mấy chục năm trước chỉ có những trò đó, lê la cùng đất cát, còn bọn con gái thì hiền hòa nết na hơn, thường chơi đánh đũa, nhảy dây, bán hàng... Trong quyển sách "Phong lưu cũ mới", nhà soạn giả họ Vương (Vương Hồng Sển) có nói về những những chuyện phong lưu ngày xưa, cách nay cả trăm năm, Vương tiên sinh có dành hẳn một chương để nói về thú chơi phong lưu thời cụ còn nhỏ, ấy là đá cá lia thia ở miền quê Nam bộ. Lúc cụ còn là đứa con nít thì lội ruộng bắt cá thia thia (cách gọi của cụ) về đá, còn người lớn thời ấy thì đá cá, đá gà ăn tiền, và có những người tán gia bại sản về những trò đỏ đen đó... Trong cuốn sách, cụ Vương bàn về trò đá cá, nuôi cá, và cả đi hớt cá lia thia trên đồng ruộng rất hấp dẫn, cụ còn có cả một câu chuyện về thằn lằn (con thạch sùng) dùng đuôi câu con cá lia thia chiến của cụ, con cá có nguồn gốc từ hoàng gia Thái Lan, được người quen làm thủy thủy trên tàu buôn lén mang từ Thái về cho. Hai con rình rập nhau, cuối cùng con cá lia thia chiến của cụ lừa thế đớp khiến con thằn lằn rớt xuống nước, dưới nước thì thằn lằn hết thời, bị con cá lia thia đá (cắn) cho tới chết. Có 2 loại cá lia thia, một là cá lia thia nội đi hớt ở đồng ruộng, hai là cá xiêm là cá của Thái Lan như đã nói, cá xiêm có 2 màu là màu xanh biếc và màu đỏ tuyền, đá ác chiến...

Thời nhỏ của tôi tuy ở thành phố Saigon, nhưng năm mươi năm trước vùng tôi ở thuộc quận 5 mé bên Trường đua ngựa Phú Thọ còn rất hoang vu, cây cối, hồ ao um tùm, nhà cửa thưa thớt thấp bé, dế đá thì nhiều vô kể, chỉ đi bắt về chơi chứ không phải mua, còn cá lia thia để đá thì phải đi mua ở những vựa bán cá, tôi còn nhớ có lần theo chúng bạn trong xóm lội bộ vài cây số vào tuốt vùng trung tâm Chợ Lớn mới có chỗ bán cá lia thia, lúc băng qua một con đường, ù té chạy thế nào mà bị một ông cỡi chiếc xe Gobel (xe gắn máy của Đức nổi tiếng thời đó, cùng với xe Mobylette và Solex của Pháp) đụng cho một phát, té bò lê bò càng trầy trụa hết cả chân tay, lúc về nhà chỉ dám nói chơi đùa bị té ngã, phải dặn cả bọn nhóc tì cùng xóm dấu nhẹm chuyện bị đụng xe, cha mẹ mà biết là ăn đòn, cấm lần sau đừng hòng đi được.

Cá lia thia thời đó thường màu xanh biếc, bọn nhóc tì gọi là cá Xiêm, loại này kỳ, vây và đuôi ngắn, chịu đòn rất lỳ đá "ác chiến", một loại khác thân màu trắng phớt hồng, kỳ, vây và đuôi dài ngả sang màu phớt đỏ trông khá đẹp, nhưng đá dở, mau bỏ chạy không lì đòn bằng cá xiêm, bọn nhóc gọi là cá phướn (đuôi, kỳ, vây của nó dài trông như cờ phướn), chắc do vây, đuôi dài nên xoay sở chậm dễ bị dính đòn đau... Đám cá lia thia được người bán đựng trong những lọ nhỏ bằng thủy tinh trong kề sát nhau, được ngăn bởi một tấm bìa cứng, bọn con nít chúng tôi kéo đến mua thường rút miếng bìa cứng ra, để 2 con cá lia thia thấy bóng dáng của nhau, chúng quẫy đuôi, phùng mang, trợn mỏ xáp vào thành lọ thủy tinh, có khi hăng máu chúng táp cả vào thành lọ...

Đá cá lia thia mà chọn được những con cá ác chiến, lì đòn xem rất đã, chúng quẫy đuôi, đập nước, lừa thế đớp nhau cú nào cú nấy ra trò, trầy da tróc vẩy, đuôi rách te tua là chuyện bình thường. Một trận đấu của 2 con cá chiến có khi kéo dài cả nửa tiếng, thậm chí cả tiếng đồng hồ, sau trận đấu như thế thì cả 2 con thắng thua thường nhừ tử, có khi chết. Đám nhóc tì tụi tôi thời đó chơi đá cá lia thia cũng như đá dế, chỉ để... vui chơi, có khi giao hẹn đứa có cá hay dế đá thua thì phải chịu để búng tai, ký đầu gối, chẳng bao giờ ăn tiền, vì cũng chẳng có khi có được đồng xu cắc bạc nào trong túi. Đứa nào máu me lắm cũng chỉ dám giao hẹn "đá bắt xác" là cùng, nghĩa là đứa có cá thắng được quyền bắt luôn con cá thua, nhưng cũng hiếm khi lắm...

Hình chụp bên trên là mấy con cá lia thia tôi nuôi trong chiếc keo thủy tinh, 2 con cá xiêm, một con xanh và một con đỏ, thỉnh thoảng ngắm chơi, để nhớ lại cái thời tuổi nhỏ giang hồ...